Έλεγχος ακινήτου πριν την αγορά

01-09-2025
1. Απαιτούμενα Έγγραφα - σχέδια (Ν.4495/2017 – Άρθρα 52-54, 83)
Ηλεκτρονική Ταυτότητα Κτιρίου (ΗΤΚ) η οποία περιλαμβάνει
- Εγκεκριμένα σχέδια οικοδομικής άδειας (κατόψεις, τομές, διάγραμμα κάλυψης κ.ά.).
- Σχέδια αποτύπωσης (as - built) που απεικονίζουν την πραγματική κατάσταση μετά από τυχόν τακτοποίηση αυθαιρεσιών
- Περαιωμένες δηλώσεις υπαγωγής αυθαιρέτων, ΠΕΑ, ΜΣΕ (όπου απαιτείται).
2. Αυθαίρετες Κατασκευές & Ρυθμίσεις (Άρθρα 81-102 Ν.4495/2017)
Όλες οι παλαιές ρυθμίσεις (π.χ. Ν.3843/2010) πρέπει να έχουν μεταφερθεί στον Ν.4495/2017 για οριστική εξαίρεση από κατεδάφιση.
Ο Κανονισμός Πολυκατοικίας δεν πρέπει να ακυρώνει τις τακτοποιήσεις (π.χ. αλλαγή χρήσης χώρου που ο κανονισμός απαγορεύει).
Ειδικές Ζώνες / Απαγορεύσεις (Άρθρο 89 Ν.4495/2017)
Πριν την αγορά ακινήτου πρέπει να ελέγχεται αν το ακίνητο ή το οικόπεδο βρίσκεται σε περιοχή με ειδικό καθεστώς προστασίας. Σε αυτές τις περιπτώσεις ισχύουν περιορισμοί δόμησης, χρήσης ή και πλήρης απαγόρευση νομιμοποίησης αυθαιρέτων.
α. Δασικοί χάρτες (Δασικές/Αναδασωτέες εκτάσεις)
Έλεγχος στο Ελληνικό Κτηματολόγιο/Δασικούς Χάρτες. Αν το ακίνητο βρίσκεται σε δασική ή αναδασωτέα έκταση, δεν μπορεί να υπαχθεί σε νομιμοποίηση και ενδέχεται να υπόκειται σε διαδικασία κατεδάφισης.
β. Αιγιαλός – Παραλία – Ρέματα
Έλεγχος οριογραμμών αιγιαλού και παραλίας (ν.2971/2001) μέσω Κτηματολογίου ή Δ/νσης Τεχνικών Έργων Περιφέρειας.
Έλεγχος οριοθέτησης ρεμάτων (ΥΠΕΝ): κτίρια εντός οριοθετημένου ρέματος δεν νομιμοποιούνται.
γ. Αρχαιολογικές Ζώνες – Υπουργείο Πολιτισμού (ΥΠΠΟ)
Αν το ακίνητο βρίσκεται σε Ζώνη Α’ Προστασίας, απαγορεύεται κάθε δόμηση και νομιμοποίηση.
Σε Ζώνη Β’ Προστασίας επιτρέπεται δόμηση/νομιμοποίηση μόνο κατόπιν έγκρισης ΥΠΠΟ (γνωμοδότηση ΚΑΣ).
Απαιτείται έλεγχος στο Μητρώο Αρχαιολογικών Χώρων/ΥΠΠΟ.
δ. Ιστορικό Κέντρο Αθήνας & Διατηρητέα Κτίρια
Ακίνητα εντός Ιστορικού Κέντρου Αθήνας (ΦΕΚ προστασίας) ή διατηρητέα κτίρια απαιτούν:
- Έγκριση από το Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής (ΣΑ) για οποιαδήποτε επέμβαση.
- Έγκριση ΥΠΠΟ αν βρίσκονται σε αρχαιολογικά ευρήματα ή ιστορικό τοπίο.
Σε τέτοιες περιπτώσεις ο αγοραστής πρέπει να γνωρίζει ότι οι εγκρίσεις είναι υποχρεωτικές ακόμα και για μικρές εργασίες και να προβλέπει χρόνο/κόστος για την έκδοσή τους.
3. Χιλιοστά Οικοπέδου & Σύσταση (Ν.3741/1929 – ΑΚ 1002-1117)
Τα χιλιοστά πρέπει να αντιστοιχούν σωστά στη σύσταση και να είναι καταγεγραμμένα στην ΗΤΚ.
4. Στατική Επάρκεια (Άρθρο 99 Ν.4495/2017 – ΥΑ ΦΕΚ Β’ 1643/2018)
Αν απαιτείται Μελέτη Στατικής Επάρκειας (ΜΣΕ), είναι σημαντικό να ενημερωθείτε για
- Το πόρισμα της ΜΣΕ
- Τα σχέδια και παραστατικά επεμβάσεων (αν έγιναν ενισχύσεις).
5. Ενεργειακή Απόδοση (Ν.4122/2013)
Πιστοποιητικό Ενεργειακής Απόδοσης (ΠΕΑ): Υποχρεωτικό για κάθε πώληση.
Αν η ενεργειακή κλάση είναι χαμηλή, σημαίνει αυξημένα λειτουργικά κόστη και πιθανή ανάγκη ενεργειακής αναβάθμισης.
Συμπέρασμα
Ο πλήρης φάκελος με τα εγκεκριμένα σχέδια οικοδομικής άδειας, τακτοποιήσεων, as-built σχέδια αποτύπωσης διασφαλίζει ότι η ιδιοκτησία που αγοράζετε είναι πολεοδομικά νόμιμη, ενεργειακά ελεγμένη και με σαφή δικαιώματα επί του οικοπέδου.